موزه طلا
با نام و یاد خدای مهربان
درپی درخواست دوست عزیز و فرهیخته جناب اقای مهندس علی شیخ بهایی مدیر مسئول مجله وزین و پرمغز جامعه کریمان در مورد صنعت طلا و نقره کرمان در گذر زمان از بنده سعی کردم درحد توان و بضاعتم مطالب و مستنداتی را جهت اطلاع مخاطبین گرامی و علاقه مندان این حوزه جمع اوری کرده و به عرض برسانم. در ضمن لازم میدونم که تاکید کنم حتی الامکان سعی کردم با توجه به نبود مستندات مکتوب در این زمینه و بی توجهی اهالی فرهنگ و هنر مخصوصا کرمانیهای عزیز به این صنعت فراموش شده کرمان از هرگونه حدس و گمان و مبالغه اجتناب کنم.
از زیور الات و ظروف نقره باز مانده از گذشته نه چندان دور کرمان که اکنون از ان زمان به جای مانده اند چنین استنباط میشود که هنرمندان چیره دستی در این حوزه فعالیت داشته اند که متاسفانه به دلایلی به فراموشی سپرده شدند.
اینجا لازم دیدم در مورد بخشی از تاریخ سیاه کرمان که باعث ویرانی و افول کرمان (مخصوصا صنعت طلا و نقره)گردید توضیحاتی خدمت عزیزان عرض کنم. درسال۱۲۰۸ه-ق بعد شش ماه محاصره کرمان از طرف قشون اقا محمدخان قاجار بدلیل خیانت یکی از اهالی کرمان و باز کردن یکی از دروازه های شهر توسط وی که احتمالا دروازه ارگ بوده بروی خان قاجار ، سربازان قجر وارد کرمان شدند و بدلیل مقاومت طولانی مدت مردم کرمان و پناه دادن به شاه مخلوع زند و بعضی مسایل دیگر از جمله هجو و دشنام بعضی از اهالی شهر که در زمان محاصره بر سر موذنه ها به محمد خان وقشون وی سرداده بودند مال و ناموس کرمانیها را بر خود مباه دانسته و برگ سیاهی از تاریخ کرمان را رقم زدند و باعث جنایاتی بس هولناک در این دیار شدند که به روایت قدما و مورخین میتوان به بیست تا هفتاد هزار جفت چشم که از مردان کرمان تقدیم شاه کینه توز قجر شد اشاره کرد و همچنین مناره های که از سر اهالی کرمان ساخته شد و یا تعرض به زنان و دختران و بریدن سینه های انان اشاره کرد همینقدر میتونم بگم که این شاه کینه توز تازه به دوران رسیده انقدر از مردم نجیب کرمان نفرت و کینه داشت که تا پایان عمر منحوس خود اجازه روشن کردن هیچ چراغ و یا مشعلی را بعد از غروب در کرمان را نداد و به واسطه همین کینه توزی ها بود که شهر کرمان را از یک شهر پر رونق و اباد به یک سرزمین سوخته و ویران تبدیل کرد. وتمامی زیورالات و ظروف قیمتی که به باور بسیاری از قدما اکثرا نفیس و ذی قیمت بوده و گویای ذوق وهنر و مهارت استادکاران این حوزه بود را نابود و تاراج نمودند و از بد حادثه به دلیل کینه وخشم شاه قاجار از مقاومت کرمانیها در برابر حمله و محاصره کرمان در برابر قشون وی و پناه دادن به پادشاه مخلوع زند به دستور وی تمامی طلاها ونقره جات بعداز اینکه به اجبار مصادره شدند قسمتی از انها خرج قشون و قسمتی اعظم انها نیز ذوب شده و به سکه های رایج ان زمان تبدیل شدند.
ابراهیم خان ظهیرالدوله که در سال۱۲۱۶ ه-ق از طرف فتحعلیشاه قاجار به حکمرانی کرمان منصوب شد به استناد تاریخ کرمان در ان زمان به شهری کاملا ویرانه و مخروب تبدیل شده بود و با توجه فرار و کوچ اجباری اهالی متمول شهر به اطراف کرمان تقریبا شهر خالی از سکنه بود و کسانی که در شهر مانده بودند همگی مفلوک و بیچاره و مستاصل شده بودند.حاکم کرمان که بر خلاف جد خود مردی خیرخواه و مردم دوست بود و احتمالا تحت تاثیر نجابت و عزت نفس کرمانیها قرار گرفته بود برای جبران مافات و برگشت ان شکوه و رونق به شهر اول تصمیم می گیرد که نامه ای به شاه نوشته و ضمن تشریح حال و وضع شهر از وی تقاضای معافیت پنج ساله خراج کند و با موافقت فتحلیشاه با این موضوع کمر همت به ابادانی شهر و جبران مافات می نماید.
با این نیت بود که ایشان شروع به ساخت مجموعه ابراهیم خان در مرکز شهر و مجاور مجموعه گنجعلیخان نمود. این مجموعه شامل عناصری مانند مدرسه جهت فراگیری علوم نظری و ابانبار جهت شرب وشستشو و حمام که از الزامات زندگی شهری ان زمان بودند میباشد. و همچنین ساخت قیصریه ابراهیم خان جهت رونق کسب و کار و محلی جهت اموزش حرفه ای مشاغل سرآمد ان زمان مانند طلا سازی ،نقره سازی ، مسگری ، صحافی و غیره و همچنین صنوف مرتبط مانند واچین کاری ، چکش کاری و قلم زنی.
وی برای رونق بخشیدن به کسب و کار در کرمان از استادکاران حرف سرآمد ان زمان از اطراف و اکناف که اکثرا بعد از حمله اقا محمد خان از کرمان گریخته و به شهرهای مجاور کوچ کرده بودند دعوت کرد که درصورت تمایل به کرمان امده و ضمن اعطاء غرفه ای در قیصریه و معاف از هرگونه مالیات و یا اجاره علاوه برکسب درامد و جا انداختن صنعت خود در کرمان و تربیت شاگرد و اعطاء لقب خان به ایشان باعث رونق دوباره کسب و کار در کرمان شوند. از نمونه های بارز این استاد کاران میشود به دو برادر که در زمان حمله اقا محمدخان با ابوی خود به سراسیاب شش که در نزدیکی کرمان میباشد گریخته بودند و به دلیل نبود تقاضا برای ساخت طلا ونقره از روی اجبار به ساخت بیل ،کلنگ ،داس وتیشه مشغول بودند بنام فتح الله خان ملقب به خان طلا وشکرالله خان ملقب به خان نقره اشاره کرد. غرفه های این دو برادر که هنوز موجود میباشند در ابتدای دالان جنوبی قیصریه و روبروی هم بودند.
از جمله شاهکارهای این اساتید که هم اکنون موجود میباشد و انشاالله بزودی در موزه طلا و نقره کرمان که هم اکنون بنده حقیر در حال ساخت ان و تبدیل حمام ابراهیم خان به این امر هستم در معرض دید عموم و علاقه مندان قرار خواهد گرفت. از ان جمله میتوان به دستبند ارابه ای (عکس۱) و بند ساعت حصیری (عکس۲) و دستبند های خشتی (عکس۳) ونقرهای نفیس بسیار زیبا مانند دیس و بشقابهای برگ رزی (عکس۴) و سینی با قلم کاریهای تخت جمشید وگل و بوته (عکس۵-۶)وجا استکانهای ستونی(عکس۷) و کاپ نقره(عکس۸) ودو نمونه از ساخت سیبهای نقره یکی با برگ (عکس۹) و بدون برگ(عکس۱۰) اشاره کرد.
انشاالله اگر مجال و فرصتی بود در شماره های بعد از روند مرمت حمام و تبدیل ان به موزه طلا و نقره کرمان و مجسمه استادکاران این حرفه در کرمان که در این مجموعه بایستی در معرض دید علاقه مندان قرار گیرند توضیحاتی خدمت سروران گرامی معروض میدارم.
بازار کرمان به عنوان بزرگترین راسته بازار ایران یکی از بی نظیر ترین آثار تاریخی جهان محسوب می شود این بازار متوتننتکنتیکی از کهن ترین آثار تاریخی ایران محسوب می شود اما اجزای مختلف این بازار در یک زمان مشخص ساخته نشده است در واقع وقتی در بازار شهر گام برمی دارید مجموعه از معماری دوران مختلف تاریخی از مقابل چشمان بیننده گذر می کند و این بازار را به موزه ای سبک های مختلف تاریخی تبدیل می کند.
در واقع در طول صدها سال هر یک از حکمرانان کرمان بخشی بر این بازار بزرگ افزوده اند و درنهایت مجموعه فعلی پدیده اماده است.
یکی از درخشان ترین بخشهای این بازار مجموعه ابراهیم خانی است، این بازار در واقع در صده های اخیر و بعد از حمله آقا محمد خان قاجار به کرمان احداث شده است، محمد خان که پس از ورود بیرحمانه اش به کرمان و قتل لطف علیخان در بم فجایع انسانی بی شماری را در کرمان رقم زد موجب شد کرمان به یکی از بدترین دوران خود وارد شود.
محمد خان که چشمان کرمانیها را کور کرده و از سرهای آنان مناره ساخته و کرمان را به وبیرانه تبدیل کرده بود، کرمان را به دروازه های فقر و فلاکت وارد کرده بود، طبق نوشته تاریخ دانان و سفرنامه نویسان کرمان قبل از حمله محمد خان مرکز تجارت شرق کشور بوده و کاروانهای متعدد از شرق دور برای رسیدن به مرزهای آبی کشور از کرمان عبور می کردند، اما پس از محمد خان قاجار، ابراهیم خان ظهیر الدوله برای خروج این شهر از رکود و قحطی در اولین ابتکارش اقدام به توسعه زیر ساختهای شهر کرد.
ابراهیم خان ظهیر الدوله که از 1216 تا 1240 هجری قمری در کرمان حکومت می کرد پس از پسرعمویش آقا محمد خان بر صدارت کرمان نشست اما بر بر خلاف محمد خان، وی از در مسالمت و دلجویی با اهالی کرمان در امد و بسیاری قنات ها و مزارع و راههای کرمان در دوران او ساخته شد.
ابراهیم خان برای بازگشت زندگی به کرمان با شکوه ترین بنای بازار کرمان را شامل، مدرسه، بازار، حمام، آب انبار احداث کرد و موجب رونق شهر کرمان شد.
وی پس از احداث این بناها بهترین استاد کاران زمان خود را به کرمان دعوت کرد و به انان لقب خان داد که میتوان به حضور شکر الله خان که به خان طلا و فتح الله خان که به خان نقره معروف هستند اشاره کرد حجره های این دو که قریب دو قرن پیش در کرمان حضور یافتند هنوز در بازار قیصریه کرمان وجود دارد و قیصریه نیز کاربرد ابتدایی خود را به عنوان بازار زرگر ها حفظ کرده است.
اما پس از چند چند قرن مجموعه ابراهیم خان که یکی از زیبا ترین بخشهای بازار را تشکیل می دهد به دلیل عدم رسیدگی مسئولان متولی دچار خسارت های قابل توجهی شد، تنها بخش هایی از این مجوعه بزرگ که همچنان فعال هستند بازار قیصریه و مدرسه ابراهیمیه هستند که هر دو این بناها از تازیانه تخریب دور نبوده اند.
اما در کنار بی عملی مسئولان متولی بناهای تاریخی کرمان برگی جدید از تاریخ در بازار کرمان رقم خورده که در تاریخ ماندگار شده است.
بازاریان قیصریه در اقدامی فرهنگی و بدون اینکه توقعی از کسی داشته باشند با جمع آوری هزینه مرمت این بازار اقدام به مرمت کامل بازار کرده اند.
جالب اینکه در جریان بازسازی بازار حتی یک آجر هم از بخش دولتی کمک گرفته نشده است و تمامی هزینه ها و مراحل کل بدون اینکه بازار تعطیل شود توسط بازاریان انجام شده است.
این در حالی ست که تا قبل از مرمت بازار قیصریه به خصوص در بخش شمالی بازار فرسودگی بخشهای مختلف سقف، بدنه، درب و کف بازار نگرانیهای عمده ای برای بازاری ها ایجاد کرده بود.
همین امر باعث شد عده ای از بازاریان به پیشنهاد یکی از کسبه بازار گرد هم جمع شوند و پس از روی هم گذاشتن سهم 32 میلیون و 500 هزار تومانی به وسیله هر یک از کسبه کف و بدنه بازار را به کلی مرمت و این بازار را به یکی از مهمترین و زیباترین جاذبه های شهر کرمان تبدیل کنند.
نکته جالب توجه این است که تک تک کسبه این بازار بدون کوچکترین کمک مالی از خارج از بازار و دستگاههای مربوط و با تکیه برتوان خود، با این کار نشان داده اند مرمت، استحکام و زیبا سازی قیصریه بخشی از زندگی، هویت و تاریخشان است و بدون هیچ چشم داشتی کاری را کرده اند که بدون شک باید مورد تقدیر و توجه ویژه قرار گیرد.
اما این همه ماجرا نیست، وقتی در کنار حوض زیبا با ماهی های قرمز و فضای سنتی بازار قرار بگیرید صدای زنگ تنها ساعت زنگ دار و قدیمی شهر کرمان نیز هر بیینده ای را به خود جذب می کند.
این ساعت نیز به همیت یکی از بازاریان کرمان که به صورت عجیبی تار و پود ذهنش با میراث و تاریخ کهن کرمان شکل گرفته است مرمت و مجددا راه اندازی شده است.
مجموعه ابراهیم خان واقع در شهر کرمان یکی از مجموعه بناهای تاریخی این استان است که هنوز هم از امکانات آن استفاده می شود.این بنا از بناهای دوران قاجاریه در مجاورت بازار بزرگ کرمان است که از شهرت خاصی برخوردار است و شامل مدرسه، بازار، آب انبار، حمام، کاروانسرا و بادگیر می باشد. این مجموعه به فرمان ابراهیم خان ظهیر الدوله یکی از امرای دوره فتحعلی شاه قاجار ساخته شده و از نظر سبک و هنر معماری و کاشی کاری بسیار ارزنده و نفیس به شمار می اید.
ابراهیم خان ظهیر الدوله فرزند مهدی قلی خان قویونلو، یکی از خویشاوندان نزدیک (پسر عمو) فتحعلی شاه قاجار بود که از سال ۱۲۱۶ تا ۱۲۴۰ هجری قمری به عنوان حاکم کرمان فرمانروایی میکرده است. وی در دوره حکمرانی خود مبادرت به ایجاد چندین بنای بسیار ارزنده از جمله بازار، حمام، مدرسه و آب انبار در مرکز شهر و در مجاورت مجموعه گنجعلی خان نمود که امروزه با نام مجموعه ابراهیم خان شناخته شده و از مجموعه های با ارزش و زیبای آثار تاریخی کرمان محسوب میشود
مساحت این مجموعه نزدیک به ۴۵۰۰ متر مربع بوده و شیوه ساخت آن از معماری دوره صفویه الهام گرفته شده است. مجموعه ابراهیم خان یکی از مجموعه هایی است که کاشی خشتی هفت رنگ، عنصر تزئینی غالب در آن می باشد.
بناهای عصر قاجاریه در شهر کرمان و یکی از بناهای مجموعه ابراهیم خان به شمار میرود. پلان مدرسه ابراهیم خان مستطیل شکل بوده و شامل دو طبقه می باشد که با حجره هایی که در اطراف و چهار ضلع آن واقع شده اند. از بخش های کاربردی این مدرسه م یتوان به کتابخانه، مسجد، اتاق های خادم، چراغ دار، آبکش و سرویس های بهداشتی اشاره نمود. در تمامی بخش های مدرسه عناصر تزئینی مانند گچبری، کُشته بُری، مقرنس کاری و کاربندی دیده میشود. بلندترین بادگیر کرمان به ارتفاع ۱۶ متر در این مدرسه ساخته شده که با استناد به کتیبه موجود در ضلع غربی مدرسه، استاد اسماعیل قصاع سازنده آن بوده است.
کتیبه کاشی کاری پیرامون صحن مدرسه شامل قصیده ای از صبای کاشانی است که بیت آخر آن متضمن ماده تاریخ بنای مدرسه (سال ۱۲۳۲) می باشد اما بر اساس آنچه که در کتاب جغرافیای کرمان آمده، ابراهیم خان مدرسه را در سال ۱۲۳۰ به اتمام رسانید و خانه مدرس (خلوت) بعدها توسط فرزندان ابراهیم خان به مجموعه اضافه شد و در سال ۱۲۹۸ اتمام یافت.
مدرسه ابراهیم خان امروزه نیز دایر و محل سکونت طلّاب و محل درس و بحث میباشد.
حمام این مجموعه که اکنون به همت اقای حسین ودیعتی درحال مرمت وتبدیل شدن به موزه طلاونقره کرمان میباشد. در ضلع جنوبی قیصریه ابراهیم خان واقع شده و مانند سایر حمام های سنتی ایران، پایین تر از سطح زمین بنا شده که این امر در حفظ گرمای داخل حمام و آبرسانی آن مؤثر بوده است. از ورودی حمام از طریق یک راهروی زاویه دار به بخش رختکن حمام وارد میشویم. این فضا دارای گنبد مرکزی و ایوان های جانبی می باشد. در مرکز آن حوض آبی قرار دارد که علاوه بر زیبایی فضا، در انعکاس نور به داخل رختکن تأثیر به سزایی دارد. سقف رختکن نسبتاً کوتاه و تمامی سقف ها بر ستون های سنگی استوار شده اند و تزئینات کاربندی زینت بخش آن ها میباشد.
پس از گذر از راهروی طولانی و زاویه دار که به جهت ایجاد محرمیت و حفظ فضای داخلی از دید مستقیم و جلوگیری از خروج هوای گرم به این صورت ساخته شده اند، بخش گرمخانه واقع شده است. در گرمخانه، بخشی جهت اعیان و اشراف در نظر گرفته شده است. خزینه و چال حوض نیز از دیگر عناصر گرمخانه میباشند. تزئینات گرمخانه، حجاری های زیبا و کاشی های خشتی هفت رنگ می باشد و نور آن از طریق سقف ها تأمین میشود.
بازار ابراهیم خان در ضلع شرقی مدرسه و حمام قرار دارد و به نام قیصریه زرگری شهرت دارد و کاربری آن از گذشته تا امروز حفظ شده است.
طول این بازارچه نزدیک به ۱۰۰ متر است که در حدّ فاصل آن، فضای بازار قیصریه تعبیه شده و ورودی مدرسه، حمام و آب انبار از طریق آن می باشد. معماری و تناسبات این بازار الهام گرفته از معماری عصر صفویه میباشد و تمامی سقف ها دارای کاربندی می باشند.
این بازار طی سالهای ۹۲ لغایت۹۵ به همت اقای حسین ودیعتی وبا هزینه کرد بازاریان با نظارت وکمک کارشناسان میراث بصورت زیربنایی وبا وسواس مرمت وزیباسازی شد.
آب انبار ابراهیم خان که در زمان خود یکی از آب انبارهای معتبر شهر کرمان به شمار می رفته، در ضلع شمالی قیصریه واقع شده و آب مورد نیاز بخشی از شهر قدیم کرمان را تأمین می نموده است. طاق سردرِ آب انبار ابراهیم خان دارای مقرنس کاری است و کتیبه ای از کاشی خشتی، زینت بخش آن می باشد. این سردر با دهلیزی مسقف و پلکانی سنگی به پا آب و مخزن آن که در عمق زمین حفر شده، راه دارد.
ابراهیم خان ظهیرالدوله فرزندمهدی قلی خان قویونلو پسرعم ودامادفتحلیشاه قاجارکه طی سالهای ۱۲۱۶-۱۲۴۰حکمران
کرمان بوده است مبادرت به ساخت یک مجموعه شامل بازار،حمام،مدرسه،اب انبار،بادگیر،برج ساعت،بدست معماری توانمند بنام
اسماعیل قصاع نمود.
این مجموعه که ازبناهای زیباومنحصربه فردکرمان به شمارمیاید ازعناصرتزیینی مانندحجاری وکاشی کاریهای متفاوت هفت رنگ وکادربندی های زیبا وباالهام ازمعماری دوره صفویه ساخته شده است. طبق بیت اخرکتیبه کاشی کاری داخل مدرسه واطراف ساعت که قصایدی ازصبای کاشانی میباشد.
سال اتمام بنا ۱۲۳۲ هجری قمری میباشد.
مساحت این مجموعه حدود۴۵۰۰متر مربع میباشد وبازاریاهمان قیصریه به طول۱۰۰متر است که شامل۴۶باب مغازه که همگی طلا فروشی میباشند.
ابراهیم خان ازخود۴۱ فرزندشامل۲۱ دخترو۲۰پسربه یادگارگذاشت.
بااینکه فرزندارشدوجانشین وی عباسقلی خان بود ولی محمد کریم خان مکمل وبانی وواقف این مجموعه وقنوات وباغات وبیمارستان نوریه که توسط فرزندش نورالدین ساخته شد ازشهرت وجایگاه بالاتری نزد مردم کرمان برخورداربوده ومیباشد.
به لطف خداوند متعال ودرذل توجهات ولی عصر(ع)وبا عنایت جناب اقای رزم حسینی استاندارمحترم ومساعدت ویاری جناب اقای حجت الاسلام والمسلمین محمدقاسمی زاده امام جمعه موقت کرمان ومدیرکل اوقاف وامور خیریه بازاراین مجموعه باهزینه کسبه وبه همت اقای حسین ودیعتی به صورت زیربنایی وکارشناسی وبامساعدت وتایید کارشناسان میراث فرهنگی طی سالهای۹۲-۹۵ مرمت وبازسازی شد.
همچنین حمام این مجموعه طی طرحی که اقای ودیعتی ارایه کرده اندوبه تصویب رسیده است درحال مرمت وتغییرکاربری به موزه طلا ونقره کرمان میباشد.
درضمن برج ساعت مجموعه نیزمرمت وساعت ان نیز بازسازی شده است.
مرمت بازار تاریخی ابراهیمخان کرمان به اتمام رسید
مرمت اصولی بازار ابراهیمخان کرمان که در طول سالیان گذشته به دلیل دخل و تصرفهای غیراصولی دچار منظر نامناسبی شده بود، با مشارکت اداره میراثفرهنگی کرمان و کسبه بازار ابراهیم خان روز گذشته به اتمام رسید.
بهگزارش میراثآریا بهنقل از مرکز روابطعمومی و اطلاعرسانی سازمان میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری، حمید روحی معاون میراثفرهنگی استان کرمان امروز 2 مرداد 96 درخصوص مرمتهای اخیر بازار ابراهیمخان گفت: «بازار ابراهیمخان سالهاست بهعنوان بازار زرگری مورد بهرهبرداری قرار داشته است. با این حال طی سالهای گذشته مداخلات زیادی در این فضا انجام گرفته بود از جمله نصب درهای کرکرهای، نصب تابلوهای نامناسب، تعمیر و مرمتهای اشتباه، نصب کولر در سر در مغازهها و کفسازی با آسفالت و ... که موجب شده بود این بازار منظر نامناسبی پیدا کند.»
او افزود: «با توجه به دخل و تصرفهای نامناسب در بازار ابراهیمخان، سال گذشته با مشارکت کسبه و بازاریان مرمت و ساماندهی بازار ابراهیمخان آغاز شد و روز گذشته با اتمام مرمت کاشیکاری هفترنگ سردر ورودی مدرسه از داخل قیصریه کار مرمت بازار به اتمام رسید.»
معاون میراثفرهنگی ادارهکل میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری کرمان تأکید کرد: «با همکاری و مشارکت اداره میراث فرهنگی کرمان و کسبه بازار طی یک دوره مداوم عملیات مرمت سقفها و ستونها، ساماندهی تأسیسات شهری و انتقال به کانالها شامل آب، برق و مخابرات، برچیدن کف و کفسازی مجدد با قلوهسنگ ریز، برچیدن تابلوها و ساخت و نصب تابلوهای کاشی هفترنگ برای هر مغازه، برچیدن کولرها و بازسازی پنجرههای چوبی، مرمت حوض وسط قیصریه، مرمت و راهاندازی ساعت قدیم مدرسه به شکل و کارکرد اصلی، مرمت کاشیکاری هفترنگ سردر مدرسه، استحکامبخشی سنگهای سردر مدرسه، مرمت و بازسازی درهای چوبی ورودی، برچیدن درهای کرکرهای و نصب درهای جدید به شکل اصلی، سبک سازی و مرمت پشتبام و آجرفرش مجدد و مرمت مقرنسهای ورودی مدرسه و حمام و آبانبار انجام شد. بهطوری که هماکنون این بازار یکی از زیباترین بازارهای تاریخی کرمان محسوب میشود که الگوی مناسبی برای مشارکت مردم در حفظ آثار ابنیه و ارزشهای تاریخی بهشمار میرود.»
روحی تأکید کرد که مشارکت در مرمت و تعویض درهای بازار بزرگ کرمان نیز با مشارکت شهرداری و کسبه ادامه دارد و کار بازسازی و مرمت حمام ابراهیمخان نیز با مشارکت بخش خصوصی و برای استفاده بهعنوان کارگاه و ورکشاپ طلا و نقره آغاز شده است.
مجموعه ابراهیمخان ظهیرالدوله یکی از مجموعههای تاریخی باارزش شهر کرمان محسوب میشود که قدمت آن به دوره قاجاریه میرسد. این مجموعه باارزش شامل مدرسه، حمام، بازار و آب انبار است.